یغماگران بدنام سرزمین‌های شرقی

محمدرضا مرادی؛ تحلیلگر سیاسی

پس از اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها، این هلندی‌ها بودند که پیش از دیگر اروپاییان سودای فتح شرق را در سر عملیاتی کرده و سوار بر کشتی شده و پای بر آسیا گذاشتند. هلندی‌ها که در قرن شانزدهم میلادی سالیان متمادی تحت حکمرانی اسپانیایی‌ها بودند، سرانجام حاکمیت مستقل خود را پس از 80سال یافتند و خیلی زود در قامت ملاحان و کاشفان راه‌های دریایی و در نهایت با شکل دادن به کمپانی هندشرقی دستیابی به شرق را دنبال کردند.
در اواخر سده شانزدهم، به‌تدریج قدرت دریایی پرتغال رو به افول نهاد و استفاده از راه «دماغه امید نیک» برای سایر اروپایی‌ها هم ممکن شد. نخستین کسانی که این انحصار را در‌هم شکستند، هلندی‌ها بودند. آنها در سال1595، موفق شدند از این مسیر 4کشتی تجاری خود را به هند برسانند.
3سال بعد، تهاجم هلندی‌ها به مستملکات پرتغال در سواحل قاره آفریقا آغاز شد. در سال1605 بود که جزایر ملک در شرق اندونزی که از مستملکات مهم پرتغال و مرکز مهم تجارت فلفل به شمار می‌رفت به وسیله هلندی‌ها تسخیر شد و بدین‌سان به‌تدریج در سده هفدهم میلادی، میراث امپراتوری مستعمراتی پرتغال در شرق به هلندی‌ها و انگلیسی‌ها انتقال یافت.
رقابت سرسخت هلندی‌ها و پرتغالی‌ها در جنوب و جنوب‌شرق آسیا برای سالیان متمادی ابعاد نظامی هم یافت و سرانجام با تسخیر مستعمرات پرتغال توسط هلند اتمام یافت. بدین‌سان، هلندی‌ها امپراتوری مستعمراتی به پا کردند که بر راهزنی دریایی، امحای جمع انبوهی از سکنه بومی جزایر خاوردور و قاره آمریکا و سرانجام «پلانتوکراسی» و تجارت جهانی برده، استوار بود. برده‌داری در مستعمرات هند غربی هلند تا سال1863، ادامه داشت.
 به‌گفته دکتر عبدالله شهبازی، «هلندی‌ها به‌دلیل عملکردهای زشت خود، در سرزمین‌ها و بازارهای شرقی به‌شدت بدنام بودند و این در دورانی است که دایره‌المعارف آمریکانا آن را « اوج تاریخ هلند» می‌خواند. در این دوران هلند به یک امپراتوری بزرگ مستعمراتی بدل شد که مستملکات آن در جزایر هند شرقی و سیلان و آفریقای جنوبی و ژاپن و برزیل و غیره گسترده بود و بر پایه این غارت جهانی دورانی از رفاه و ثروت و شکوفایی هنر و فرهنگ درون سرزمین هلند شکل گرفت. در این دوران هلند «اولین دولت تجاری و نخستین قدرت دریایی جهان» به‌شمار می‌رفت.»